Bu yazımı okuyanlar muhtemelen yazar bu deniz yosunu ve endüstrisine kafayı iyice takmış diyecek amma, ülke ekonomisi, istihdam, kalkınma ve temiz bir deniz ve çevre sağlığı için bu konuya hep beraber kafayı takmalıyız bence. Çünkü deniz yosunlarının ne işlere yaradığını çok kısaca aşağıda anlatmaya çalışacağım.
Alglerin ekonomik öneminden söz etmeden önce Algler yani Su Yosunları hakkında kısaca bilgi vermek faydalı olacaktır. Büyüklükleri dikkate alındığında gözle görülemeyenlere mikroskobik, gözle görülebilenlere ise makroskopik alg denilmektedir. Algler içerdikleri renk pigmentlerine göre ise başlıca dört grupta incelenmektedir. Bunlar; 1-) Mavi yeşil algler: Bu gruptaki algler siyanobakteri (Cyanobacteria) olarak ta bilinmektedir. Bu gruptaki algler klorofil “a”, “b” ve fikobilin(phycobilin) içerirler. 2-) Yeşil algler: Bu algler Klorofita filumuna ait olup, klorofil “a”, “b”, karotenoid ve ksantofil içerirler. Bunlar tek veya çok hücreli olabilirler. 3-) Kırmızı algler: Rodofita familyasına ait olan bu algler “a”, “d”, karotenoid, ksantofil ve fikobilin ihtiva etmektedirler. 4-) Kahverengi veya Esmer algler: Faofita şubesine ait olan bu algler de klorofil “a”, “c” ve fukoksantin pigmenti ihtiva ederler.
Basit olarak ifade etmek gerekirse algler; kökü, çiçeği ve gövdesi olmayan ökaryotik deniz ve tatlısu canlılarıdır. Gezegenimizde biyolojik, ekolojik ve ekonomik olarak büyük öneme sahiptirler. Bu makalede alglerin kısaca ekonomik önemlerinden söz edilecektir.
1. GIDA OLARAK ÖNEMİ
Algler karbonhidrat, yağ ve proteinler yanında A, B, C ve E vitaminlerini de içermektedirler. Algler aynı zamanda iyi bir demir, potasyum, magnezyum, kalsiyum, manganez ve çinko kaynağıdırlar. Asırlardır İrlanda, İskoçya, İsveç, Norveç, Kuzey ve Güney Amerika, Fransa, Almanya, Japonya ve Çin gibi ülkeler alglerdeki besin maddelerinden yararlanmışlar ve günümüzde ise algalbiyoteknoloji hamlesini başlatmışlardır.
2. YEM OLARAK ÖNEMİ
Algler sucul canlıların beslenme zincirinin ilk halkasını oluştururlar. Bu nedenle mikroskobik alglerin ekonomik değerini tahmin etmek son derece zordur. Makroskopik alglerin büyük bir kısmı sığır, koyun ve tavuk gibi çiftlik hayvanlarının beslenmesinde de kullanılmaktadır.
3. BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ÖNEMİ
Algler balık yetiştiriciliğinde çok önemli rol oynarlar. Çünkü balık larvalarının beslenmesinde canlı yeme ihtiyaç vardır. Canlı yem üretim prosesinin ilk halkasını planktonik algler oluşturur. Balıkların beslenme zincirinde yer alan zooplanktonik canlıların üretimi için algler olmazsa olmaz organizmalardır. Klorofil içerdiklerinden karasal bitkiler gibi fotosentez yaparlar, yani sudaki karbondioksiti kullanarak suya oksijen verirler.
4. GÜBRE VETOPRAK DÜZENLEYİCİ OLARAK ÖNEMİ
Algler mineral ve vitaminlerce de zengin olduklarından sıvı yosun gübresi ve kompost şeklinde katı yosun gübresi olarak ta büyük öneme sahiptirler. Özellikle Uzakdoğu ülkelerinde tarım sektöründe aranan gübreler arasında yosun gübrelerinin çok önemli bir yeri vardır. Diğer taraftan mavi-yeşil algler toprakta yüksek miktarda bulunan alkaliliğin azaltılmasına da yardımcı olurlar.
5. BAĞLAYICI OLARAK ÖNEMİ
Özellikle makroskopik algler yüksek oranda jel içerirler. Bu jelimsi madde toprak partiküllerini bağlayıcı özelliğe sahiptir. Böylece toprak erozyonunun önlenmesinde önemli bir rol oynarlar.
6. BİYOLOJİK İNDİKATÖR OLARAK ÖNEMİ
Algler çevreye karşı çok duyarlı olduklarından, yaşadıkları ortamlardaki en ufak bir değişimde renklerinde değişmeler görülür ve ölebilirler. Bu nedenle su kirliliği gibi çalışmalarda biyolojik gösterge olarak kullanılırlar.
7. REKREASYONEL ÖNEMİ
8. ATIKSU ARITIMINDA ÖNEMİ
9. BİYOYAKIT VE BİYOGAZ ÜRETİMİNDE ÖNEMİ
10. KİREÇTAŞI OLUŞUMUNDAKİ ÖNEMİ
11. TIPTA BİYOBİLEŞİKLER OLARAK ÖNEMİ
Bazı alg türleri yüksek oranda alg içerdiği için çok eskilerden beri guatr hastalığının tedavisinde kullanılmıştır. Mide bozukluklarında da bazı alg türleri tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bakteriyoloji laboratuvarlarında kültür ortamı olarak kullanılan “Agar-Agar kırmızı deniz yosunlarından elde edilmektedir. Agar mide bozukluğu, laksatif ve diyetetik olarak günümüz tıp alanında da kullanılmaktadır. Spirulina ve klorella gibi tek hücreli algler bağışıklık sistemini güçlendirici olarak aranan preparatlar arasındadır.
12. ENDÜSTRİYEL ÖNEMİ
Algler uzun yıllardır soda ve potas üretimi, sabun, cam, tekstil endüstrisinde kullanılmaktadır. Günümüzde de Algin, Agar, Diatom toprağı endüstrilerinde de kullanılmaktadır.
NOT: Bu kadar geniş kullanım alanı olan alglerden ülkemizde şimdiye kadar ciddi araştırmalar yapılıp yeni bir endüstrinin geliştirilmesi için çaba gösterildiğini söylemek mümkün değildir. Hâlbuki alglerin kullanım alanları dikkate alındığında ne kadar geniş bir istihdam alanı oluşturabileceği görülebilir. Kaldı ki en ucuz istihdam alanı oluşturan sektörlerin başında yosun (alg) endüstrisi gelmektedir. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizde halen yosun endüstrisine yönelik AR-GE çalışmalarının yapılmamış olması büyük bir eksikliktir. Hâlbuki bu sektöre devlet destek vererek yosun üretimi ve endüstrisinin oluşumuna öncülük ederse çok önemli bir üretim, istihdam ve ekonomik girdi alanı oluşacaktır. Genel olarak Karadeniz fakat özelde Giresun sahillerinde doğal olarak yetişen çok farklı algler bulunmakta ve bir an önce ekonomiye katkı sağlayacak girişimcileri beklemektedir.